„Izgradnja odnosa” (sa klijentom) je četvrta od osam kompetencija, koju Evropski savet za mentorstvo i koučing (u daljem tekstu EMCC) definiše kao „Vešto izgrađivanje i održavanje efikasnog odnosa s klijentom i, ako je prikladno, sa sponzorom“ .

Akreditacija mentora/kouča u EMCC (The EMCC Global Individual Accreditation (EIA)) je međunarodno priznata akreditacija koja potvrđuje da osoba koja je profesionalni mentor/kouč poseduje odgovarajući nivo znanja i sposobnosti da ih efikasno primeni u praksi.

U cilju ostvarenja visokih standarda kvaliteta rada, EMCC postavlja standarde koje je potrebno zadovoljiti tokom procesa akreditacije. Na ovaj način, pored procene, EMCC zahtevima za kontinuirano učenje i refleksiju podstiče profesionalno usavršavanje i razvoj kompetencija svojih članova.

Među kompetencijama koje kontinuirano treba razvijati je i kompetencija „Izgrađivanje odnosa”.

Uzimajući u obzir da EMCC prepoznaje 4 nivoa akreditacije (Foundation, Practitioner, Senior Practitioner i Master Practitoner nivo), ovde ćemo prikazati pomenuta četiri nivoa izgrađenosti kompetencije „Izgradnja odnosa”.

Foundation nivo je prvi nivo akreditacije u EMCC.

Kompetencija „Izgradnja odnosa” razvijena na ovom nivou znači da:

• kouč ima sposobnost da objasni kako njegovo ponašanje może  uticati na mentorski/koučing proces;                      
• tretira sve ljude s poštovanjem i održava dostojanstvo klijenta;
• opisuje i primenjuje barem jednu metodu izgradnje usaglašenosti (rapport);
• koristi jezik koji odgovara klijentu;
• razvija poverenje kroz poštovanje dogovora i neosuđujući stav prema klijentu.

Practitioner nivo je drugi nivo akreditacije u EMCC.

Kompetencija „Izgradnja odnosa“ razvijena na ovom nivou znači da:

• mentor /kouč demonstrira empatiju i iskrenu podršku klijentu;
• uspostavlja potreban nivo poverenja neophodan za efikasan koučing/mentorstvo;
• prepoznaje i efikasno radi sa emocionalnim stanjima klijenta;
• prilagođava jezik i ponašanje kako bi se približio klijentovom stilu uz zadržavanje svesnosti o sebi;
• obezbeđuje klijentovu nezavisnost od mentora/kouča.

Senior Practitioner nivo je treći nivo na lestvici razvoja koučing/mentorskih kompetencija u EMCC.

Kompetencija „Izgradnja odnosa“ razvijena na ovom nivou znači:

• da se mentor/kouč posvećuje i radi fleksiblno sa klijentovim emocijama, raspoloženjima, jezikom, obrascima, uverenjima i fizičkim izražavanjem;
• demonstrira visok nivo pažnje i responzivnosti klijentu u trenucima njegovog rada na uvidima.

Master Practitioner nivo je četvrti i ujedno najviši nivo akreditacije u EMCC.

Kompetencija „Izgradnja odnosa“ razvijena na ovom nivou znači da je mentor/kouč sposoban da objasni svoju taktiku u odgovoru na klijentove senzualne signale u svakom trenutku koučing razgovora.

Izgrađivanje odnosa “Ovde i sada” između klijenta i kouča je glavni izvor snage koučing procesa, to je najbolji koučev i klijentov prijatelj.

„Ovde i sada“ se odnosi na neposredne događaje i doživljaje, kako klijenta tako i kouča, u toku koučing sesije, na ono što se dešava ovde, u ovom odnosu, u prostoru između kouča i klijenta i sada, u sadašnjem trenutku između kouča i klijenta.

Logička podloga za korišćenje „ovde i sada“ zasniva se na dve osnovne pretpostavke:

1) značaju interpersonalnih odnosa i

2) ideji o odnosu klijent-kouč kao o društvenom mikrokosmosu.

Prva pretpostavka je da smo mi po prirodi društvena bića. Tokom života, naša interpersonalna okruženja: porodica, vršnjaci, prijatelji, učitelji i drugi imaju ogroman uticaj na to kakve ćemo osobe postati. Naša slika o sebi se formira na osnovu odraza koje opažamo u očima značajnih osoba u našem životu.

Druga pretpostavka je da odnos klijenta i kouča predstavlja društveni mikrokosmos što znači da će se interpersonalni modeli klijenta manifestovati i u odnosu s njegovim koučem.

Iz gore navedenih pretpostavki, možemo videti koliko je odnos između klijenta i kouča tokom same sesije važan izvor informacija i pravo bogatstvo mogućih uvida i učenja.

Da bi odnos između klijenta i kouča mogao da obezbedi klijentu sigurno i stimulativno okruženje za rad, potrebno je da kouč aktivno sluša, da veruje da su ljudi dobri takvi kakvi jesu i da poseduju sve resurse da naprave željenu promenu.

Aktivno slušanje je Slušanje srcem

Možete li da slušate dok plačem?

Možete li da slušate kada sam duboko osramoćen?

Možete li da slušate moju priču i ostavite taštinu po strani?

Možete li da primetite kako se krijem i da i dalje verujete u ono što jesam, u

Moj potencijal?

Možete li da primetite da bih pred izazazovom mogao da odustanem, a da ipak ostanete čvrsti i pozovete me da se vratim na put onoga što mi je najvažnije?

Anonimni klijent

(Anonimni klijent u svojim pitanjima opisuje neophodne osobine kouča)

Aktivnim slušanjem se otkriva višedimenzionalnost razmišljanja sagovornika – od strogo ličnih do široko inkluzivnih. Kouč sluša klijente fokusirajući se na ono što je njima zaista važno, na njihove najdublje vrednosti, gde se onda otvara prostor za otkrivanje njihovih ogromnih unutrašnjih resursa i potencijala čijim aktiviranjem i daljim razvijanjem klijenti mogu da postignu sve ono što su sebi postavili kao cilj.

Da bi kouč imao sposobnost da aktivno sluša neophodno je:

• da je „očišćen“ od ličnih sadržaja, ili drugim rečima rečeno, da ima sposobnost da bude neutralan, kao ogledalo u kojem klijent može da se ogleda bez uplitanja koučevih ličnih stavova i emocija ( bez koučevog odraza u ogledalu ) uz istovremeno pružanje empatije i iskrene podrške klijentu  za njegove emotivne, misaone i fiizičke procese.
• da ima sposobnost da se identifikuje sa svojim klijentom ( ponavljam, bez uplitanja svojih sadržaja) na nivou njegovih/njenih vrednosti i potreba; da oseti šta mu/joj je stvarno potrebno i kako se oseća
• da ima sposobnost da „drži“ i „obradi“ klijentove „nesvarene“ mentalne i emotivne  sadržaje i da mu/joj vrati „svarene“ tj. upotrebljive za dalje misaone i emotivne procese
• da omogućava klijentu da se razvija i postaje nezavistan od kouča.

U skladu sa svim gore navedenim možemo da vidimo da je dobro izgrađen odnos poverenja i sigurnosti između kouča i klijenta uslov za dalji lični i profesionlani razvoj klijenata.

Autor teksta: Dragana Đorđević, član Upravnog odbora EMCC Srbija, akreditovani kouč

Stavovi izneti u tekstu predstavljaju stavove autora i ne moraju nužno biti stavoviEMCC Srbije i EMCC Global